درس اخلاق آیةالله‌ خوشوقت قدس‌سره / موانع تحقق خیرالبریه

نگذاریم نفس‌ اماره، بی‌تکلیفی کودکی را استصحاب کند و سرکش باقی بماند

بهترین آدم‌ها طبق آیه شریفه «إنً الذین آمنوا و عملوا الصالحات أولئک هم خیر البریًة» (بینه/7) خیرالبریه کسانی هستند که دارای دو امتیاز باشند. اول، خدا را قبول داشته باشند، باور کنند که خدا هست و حق هم است. دوم، این‌که طبق دستور خدا عمل کنند. اما باید توجه داشت که برای خیرالبریه شدن دو مانع وجود دارد، اگر این دو تا کنار گذاشته شد خیرالبریه محقق می‌شود. یکی از موانع، شیطان است، شیطان نمی‌گذارد آدم ایمان بیاورد و بعد از ایمان آوردن هم نمی‌گذارد گوش به حرف خدا بدهد. مانع دوم، هم نفس‌ اماره می‌باشد. نفس‌ اماره، از بچگی عادت به آزادی کرده است، چون تکلیف نداشته و بعد از بلوغ هم می‌خواهد همان بی‌تکلیفی را استصحاب کند، این برای انسان مشکل شده است. بنابراین شیطان از آن طرف نمی‌گذارد که آدم به کارخیر موفق شود، از این‌طرف هم این عادت نفس‌ اماره مشکل ایجاد می‌کند، لذا مشاهده می‌شود که انسان‌ها بیشتر وارونه و هستند و این شرّالبریّه هستند و این در انسان‌ها بیشتر است. البته بنابراین اگر سرمان را بیندازیم دائماً کتاب بخوانیم آن دو تا مانع و دشمن خوشحال می‌شوند. لذا هم باید کتاب را خوب خواند و هم باید حواسمان در برابر این دو دشمن جمع باشد، از بین این دو، مهم‌تر هم، دشمن داخلی خودمان یعنی همان نفس‌اماره است که به آزادی عمل عادت کرده است. اگر توجه نداشته باشیم همین‌جور بار می‌آییم فردا هم مثل خیلی‌ها می‌شویم، باید کنار کتاب خواندن، تهذیب هم باشد تا حواسمان جمع باشد. باید وظیفه الهی را انجام داد، آن‌جایی که شیطان می‌آید مخالفت کنیم، آن‌جایی که نفس‌ اماره تقاضا دارد آن‌جا هم باید مخالفت کنیم. هرچه با این دو مخالفت کنیم به تدریج راه هموارتر و آسان‌تر می‌شود. اما اگر مخالفت نکنیم کم کم گناه برای ما عادت می‌شود و آن زمان ترک آن سخت می‌شود. چنان‌چه امام حسن عسکری‌ علیه‌السلام فرمودند: ترک عادت، مثل معجزه می‌ماند. و کار به جایی می‌رسد که آدم دیگر نمی‌تواند با این دو مخالفت کند، مثل این وسواسی‌ها که می‌گویند آقا نمی‌شود، نمی‌توانم. اگر سخت شد و نکردیم اوضاع خطرناک می‌شود. ما دیدیم بعضی از علمای پیرمرد را که آن‌ها را اعدام کردند! پیرمرد محاسن سفید! خدای نکرده اگر امتحان شروع شود، خیلی از این‌هایی که عادت به مخالفت با وسوسه شیاطین و دعوت نفس‌ اماره نکردند این‌ها زمین می‌خورند. امیدواریم ما از آن‌ها نباشیم ان‌شاءالله و کنار کتاب که یکی از وظایف مقدس الهی است، مخالفت با نفس و شیاطین را هم قرار دهیم. اگر این دو با هم حرکت کرد دنیا و آخرت آباد می‌شود و اگر از هم جدا شدند این‌جا خراب می‌شود، آن‌جا هم خراب می‌شود.

بنابراین باید پناه به خدا ببریم. آن‌چه عامل بزرگ انحراف ما از خط بندگی خداست همین شیاطین می‌باشد. امیدواریم خدای متعال به همه ما توفیق مرحمت کند که وقتی احساس کردیم به طرف مخالفت فرمان خدا کشیده می‌شویم، بپذیریم که کار شیطان است و مقاومت کنیم. بعد وظیفه‌مان دو چیز است پناه بردن به خدا از شر او و تصمیم به عدم متابعت. گوش به حرفش ندهیم و الا او مسلط می‌شود و دیگر هرچه می‌‌گوید ما عمل می‌کنیم. بنابراین نباید بگذاریم کار به آن‌جا برسد.