افضلیت و عصمت اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام در آیه و روایات صلوات

آیات و روایات بسیاری بیانگر افضلیت و عصمت اهل‎بیت پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‏باشد که آیه شریفه صلوات (احزاب/ 56) و روایات مربوط به آن از آن‏جمله است. مفاد این آیه آن است که رسول خدا‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مورد درود و رحمت ویژه خداوند و فرشتگان است و از مؤمنان خواسته شده است که با تأسی به خدا و فرشتگان، بر آن حضرت درود بفرستند. در روایات آمده است که درباره چگونگی درود فرستادن بر پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از آن حضرت سؤال شد و ایشان فرمود بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل‌محمد». از این سخن پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به‌دست می‎آید که آل پیامبر از حیث کمال و مرتبه وجودی از چنان جایگاهی برخوردارند که در صلوات ویژه الهی بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با آن حضرت اشتراک دارند. از سوی دیگر، در عصمت و برتری رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر دیگران، تردید و اختلافی وجود ندارد، بنابراین، آل‌محمد‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نیز ویژگی مزبور را دارند. البته این اشتراک، با برتری پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم حتی بر آل او منافات ندارد؛ چرا که صفات کمال تفاضل پذیر است، چنان‏که این قاعده در مورد پیامبران الهی نیز جاری است.

واژه‌های کلیدی: آیه صلوات، روایات  صلوات، آل‌محمد‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، اهل بیت، افضلیت، عصمت.

▪ مقدمه

افضلیت و عصمت، از مهم‏ترین شرایط امامت در بینش اسلامی است و دلایل عقلی و نقلی بسیاری این مطلب را ثابت می‎کند، که در کتاب‎های کلامی بیان شده است (ر.ک: ربانی گلپایگانی، 1386). ویژگی مزبور، جز در امامان اهل‌بیت‌ علیهم‌السلام که شیعه امامیه به امامت آنان قائل است، یافت نمی‎شود (در این‌باره ر.ک: الارشاد شیخ مفید؛ تلخیص الشافی شیخ طوسی؛ کشف‌الغمه شیخ اربلی؛ الصراط‌المستقیم بیاضی). یکی از ادله نقلی این مطلب، آیه کریمه صلوات بر رسول خدا‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و روایاتی است که در ارتباط با آن از پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نقل شده است. خداوند در آیه صلوات فرموده است: «إنّ الله و ملائکته یصلّون على النبیّ یا أیّها الذین آمنوا صلّوا علیه و سلَموا تسلیماً» (احزاب/56)؛ خداوند و فرشتگان او بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم درود می‎فرستند، ای مؤمنان بر او درود بفرستید و بر او به‌گونه‎ای خاص سلام کنید (یا به‌گونه‌ای خاص تسلیم او باشید).

در روایات بسیاری آمده است که پس از نزول آیه کریمه مزبور، برخی از صحابه پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از چگونگی صلوات فرستادن بر آن‌حضرت سؤال کردند، پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمودند: «بگویید: اللهم صل علی محمد و علی آل‌محمد» خدایا بر محمد و آل‌محمد درود بفرست (منبع و مدرک روایات در ادامه نقل خواهد شد).

موضوع بحث در این نوشتار، تبیین دلالت آیه شریفه و روایات وارد درباره آن، بر افضلیت و عصمت آل‌محمد‌ علیهم‌السلام است.

▪ معنای لغوی آل

واژه «آل» در اصل، واژه «اهل» بوده که مقلوب به آل شده است، یعنی حرف «ها» به همزه تبدیل شده و چون تلفظ دو همزه دشوار است، یکی از آن دو به «الف» تبدیل شده است، دلیل این مطلب آن است که تصغیر کلمه «آل» «اهیل» است و حکم تصغیر آن است که هر کلمه‏ای را به اصلش باز می‎گرداند (راغب اصفهانی، بی‌تا، 31؛ ابو هلال عسکری، 1433ق، 84). برخی نیز «آل» را اصلی مستقل از «اهل» دانسته‎اند (طبرسی، 1379، 1: 104).

در هر حال، کاربرد کلمه «آل» اخص از کلمه «اهل» است؛ زیرا اولاً: کلمه آل در مورد غیر انسان به کار نمی‎رود، لذا گفته نمی‎شود: آل فلان زمان یا فلان مکان، ولی کلمه اهل در مورد غیر انسان نیز به کار می‏رود و گفته می‎شود: «اهل فلان زمان و یا فلان مکان. و ثانیاً: کلمه «آل» در مورد افراد شاخص و شناخته شده به کار می‎رود، مثلاً گفته می‎شود: آل‌الله، یا آل‌سلطان، یا آل‌ابراهیم، یا آل‌عمران، و گفته نمی‏شود: آل‌خیاط یا آل‌رجل (به صورت نکره) ولی کلمه «اهل» در موارد یاد شده نیز به‌کار می‏رود (راغب اصفهانی، بی‌تا، 30؛ ابن‌منظور، 1414ق، 11: 30؛ فیروزآبادی، 1432ق، 70؛ ابو هلال عسکری، 1433ق، 84، 1: 104).

بنابراین مقصود از آل‌محمد‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم افراد شاخص و برتر خاندان پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‏باشد.

دلالت آیه صلوات بر عظمت مقام و شخصیت پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم

بدون شک، آیه کریمه صلوات بر پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، بر عظمت مقام و منزلت رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم و شخصیت والا و بالای آن حضرت نزد خداوند متعال و فرشتگان مقرب الهی دلالت می‏کند. اصولاً درود فرستادن خداوند به فرد یا افرادی به معنای شمول رحمت خاص الهی نسبت به آنان است. این رحمت ویژه به دلیل شایستگی خاصی است که از حیث کمالات انسانی و ایمانی در پیشگاه خداوند دارند، چنان‌که خداوند از مؤمنان خواسته است که بسیار به یاد خدا باشند و در صبح و شام (پیوسته) خدا را تسبیح گویند، این کار این شایستگی را در آنان پدید می‎آورد که خدا و فرشتگان او بر آنان درود بفرستند تا آنان را از ظلمت‏ها به نور رهمنون گرداند؛ چراکه خداوند نسبت به مؤمنان رحمت ویژه دارد: «یا أیّها الذین آمنوا اذکروا الله ذکراً کثیراً ٭ وسبّحوه بکرةً وأصیلاً ٭ هو الذی یصلّی علیکم و ملائکته لیخرجکم من الظلمات إلى النور و کان بالمؤمنین رحیماً» (احزاب/41-43).

مفاد آیات یادشده این است که بسیار به یاد خدا بودن، یعنی در قلب و زبان، الوهیت و ربوبیت تکوینی و تشریعی خداوند را یاد نمودن، و تسبیح و تنزیه بسیار خداوند از صفات نقص و ناروا، انسان را شایسته آن می‏نماید که از رحمت ویژه الهی برخوردار شود.

در آیه‎ای دیگر پس از بیان سنت الهی در امتحان و ابتلاء مؤمنان، صابران را به بهره‏مندی از صلوات و رحمت و هدایت ویژه الهی بشارت داده است: «ولنبلونّکم بشیء من‌الخوف والجوع ونقص من‌الأموال والأنفس والثمرات وبشّرالصابرین ٭ الذین إذا أصابتهم مصیبة قالوا إنّا لله و إنّا إلیه راجعون ٭ أولئک علیهم صلوات من ربّهم ورحمة وأولئک هم المهتدون». (بقره/155-157)

از این آیات به‌دست می‏‎آید که ایمان راستین که با یاد و تسبیح زبانی، قلبی و عملی خدا و صبر و تسلیم در برابر امتحان‎های سخت الهی همراه است، انسان را شایسته صلوات و رحمت خداوند می‎سازد. هرگاه این شاخص‎های کمال و تعالی انسان به درجه و مرتبه‎ای بالاتر و والاتر برسد، شایستگی برخورداری از صلوات و رحمت الهی نیز بالاتر و والاتر خواهد بود، که عالی‎ترین آن به پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اختصاص دارد، و این همان صلوات و رحمتی است که در آیه مورد بحث (احزاب/56) مطرح شده است. همان‎گونه که مفسران اسلامی بیان کرده‎اند، این آیه شریفه در مقام مدح و تکریم و تعظیم ویژه الهی نسبت به پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم است. در این‎جا نمونه‎هایی از بیانات مفسران را در این‏باره بازگو می‎کنیم:

1 امین‌الاسلام طبرسی: «از آن‏جا که خداوند سبحان این سوره را با ذکر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آغاز کرده و در اثنای آن از تعظیم ایشان سخن به میان آورده است، آن را با تعظیمی بی‎مانند پایان داده و فرموده است: «إن الله وملائکته یصلون على النبی» یعنی خداوند، پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم را مورد درود و ثنایی زیبا قرار داده و با بزرگ‏ترین تعظیم گرامی داشته است، و فرشتگان الهی نیکوترین درود و ثنا را نثار پیامبر کرده، و با پاکیزه‎ترین دعا برایش دعا می‎کنند (طبرسی، 1379، 7-8: 366).

2 فخرالدین رازی: «هنگامی که خداوند به مؤمنان دستور داد تا برای وارد شدن به خانه‎های پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم از او اذن بگیرند (و هنگام وارد شدن، آداب لازم برای حرمت نگهداشتن از او را رعایت کنند) و به صورت همسرانش نگاه نکنند، بیان حرمت او را کامل کرد. توضیح آن که پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم یا در حالت خلوت است یا در میان جماعت، آیه «لا تدخلوا بیوت النبی...» (احزاب/53) مربوط به حرمت پیامبر در خلوت او است، و حالت جماعت او دو گونه است، یا در ملأ اعلی است یا در ملأ ادنی، او در ملأ اعلی از حرمت ویژه‎ای برخوردار است؛ زیرا خداوند و فرشتگان الهی بر او درود می‎فرستند: «إنّ الله وملائکته یصلّون على النبی» بر این اساس احترام او در ملأ ادنی نیز واجب است: «یا أیّها الذین آمنوا صلّوا علیه وسلّموا تسلیماً».

ایشان درباره فلسفه صلوات مؤمنان بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم  با این‌که خدا و فرشتگان بر او درود می‌‌فرستند گفته است: «پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به صلوات مؤمنان نیاز ندارد، بلکه صلوات مؤمنان بر پیامبر از باب اظهار تعظیم آن حضرت است، همان‎گونه که خداوند، ذکر خود را بر مؤمنان واجب کرده است، در حالی‌که به آنان نیاز ندارد، و فلسفه آن اظهار تعظیم نسبت به خداوند است تا شایسته پاداش الهی شوند، صلوات فرستادن مؤمنان بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم نیز آنان را شایسته پاداش الهی می‎کند، چنان‏که از آن حضرت روایت شده که فرمود: «هر کس یک‎بار بر من صلوات بفرستد، خداوند ده بار او را از صلوات خود بهره‎مند می‎سازد» (فخرالدین رازی، بی‌تا، 25: 227-228).

3 ابن‌کثیر: مقصود این آیه آن است که خداوند بندگان خویش را از منزلت (ویژه) بنده و پیامبرش نزد خود و در ملأ اعلی خبر داده است به این‎که نزد فرشتگان بر او درود می‎فرستد، و ملائکه نیز بر او درود می‎فرستند، سپس خداوند اهل عالم سفلی را به صلوات و سلام بر او فرمان داده است، تا میان ثناء بر او، دو عالم علوی و سفلی همراه شود» (ابن‌کثیر، 1416ق، 5: 495).

4 آلوسی: «هنگامی که مؤمنان آگاه شدند ‎که خدای عزوجل و فرشتگان او بر پیامبر درود می‎فرستند، و نیز شنیدند که مأمور به صلوات فرستادن بر او می‏باشند، و دانستند که صلوات خدا و فرشتگان الهی بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم برترین صلوات و سلام است، نمی‎دانستند که چه صلوات و درودی از جانب آنان درخور مقام والای رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که سید اولی الالباب است، می‎باشد، لذا از کیفیت آن از رسول خدا پرسیدند، و پیامبر آنان را به عالی‏ترین نوع آن راهنمایی کرد و فرمود بگویید: «اللهم صل علی محمد و آل‌محمد» این پاسخ پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اشاره به آن دارد که شما از فرستادن صلوات درخور مقام والای رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ناتوانید پس آن را از خدای عزوجل درخواست کنید» (آلوسی، بی‌تا، 22: 112).

5 الصاوی: این آیه بزرگ‏ترین دلیل است بر این‎که پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مهبط همه رحمت‎ها و برترین اولین و آخرین به صورت مطلق است؛ زیرا درود خدا بر پیامبرش عبارت است از رحمت همراه با تعظیم، و درود خدا بر غیر پیامبر، مطلق رحمت است (بدون همراه بودن با تعظیم) پس به تفاوت این دو صلوات و فرق میان این دو مقام بیاندیش، از این‎رو، پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم منبع همه رحمت‎ها و تجلیات می‎باشد (صابونی، بی‌تا، 3: 536؛ نیز ر.ک: شوکانی، بی‌تا، 4: 300) (خداوند منبع اصلی همه رحمت‏‎ها و تجلیات، و پیامبر منبع ظلی همه رحمت‎ها و تجلیات است).

▪ اشتراک آل با پیامبر در تکریم و تعظیم ویژه الهی

اگر چه در آیه شریفه، صلوات خدا و فرشتگان بر پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مطرح شده است، ولی روایات نبوی که مبین و مفسر آیه شریفه‌‎اند، بیانگر این مطلب‎اند که آل پیامبر نیز در این شرافت و منقبت ویژه الهی با رسول خدا‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اشتراک دارند؛ زیرا بر اساس این روایات، هنگامی که از پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم درباره کیفیت صلوات بر آن حضرت سؤال شد، پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم پاسخ داد در فرستادن صلوات بر من بگویید: «اللهم صل علی محمد و علی آل‌محمد، کما صلیت علی إبراهیم و علی آل‌إبراهیم إنک حمید مجید» (بخاری، بی‌تا، 3: 178؛ مسلم‌بن حجاج، بی‌تا، 1: 305؛ ترمذی، 1421ق، 4: 205؛ نسائی، 1422ق، 220؛ ابوداود، 1422ق، 163؛ حر عاملی، 1398ق، 4: 1213-1214). از این کلام پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به‌دست می‎آید که آل‌محمد‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در صلوات بر پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که در آیه شریفه صلوات مطرح شده، اشتراک دارند و آنان نیز هم‌چون پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مشمول تکریم و تعظیم ویژه خدا و فرشتگان الهی‎اند، یعنی در مقام ثبوت و نفس‌الامر (در عالم تکوین و تشریع الهی) آل پیامبر هم‌چون پیامبر اکرم، مشمول صلوات و رحمت ویژه الهی می‎باشند، ولی در مقام اثبات و ابلاغ، این مطلب در دو مرحله بیان شده است، در مرحله اول، شمول صلوات و رحمت ویژه خداوند نسبت به پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که از طریق وحی قرآنی ابلاغ شده است، و در مرحله دوم، شمول صلوات و رحمت ویژه خداوند نسبت به آل پیامبر که از طریق وحی غیر قرآنی ابلاغ شده است.

شاید حکمت این ترتیب (تقدیم و تأخیر) اشعار به برتری مقام و منزلت پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم حتی بر آل آن حضرت بوده است، یعنی اگرچه آل پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در شایستگی شمول صلوات و رحمت ویژه خداوند با رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اشتراک دارند، ولی پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در ملاک مزبور از درجه و رتبه بالاتری برخوردار است. مانند این‌که چند نفر از نظر مقام علمی یا عملی بر دیگران برترند و ممتاز شناخته می‌شوند با این‎حال در میان آنان نیز تفاضل و تفاوت در ملاک امتیاز بر دیگران وجود دارد، چنان‎که این مطلب در مورد پیامبران الهی نیز صادق است، آنان در عین این‎که در برتری بر امت‎های خود، اشتراک دارند، اما برخی از آنان بر برخی دیگر برتری دارد: «ولقد فضّلنا بعض النبیّین على بعض» (اسراء/55).

ابن‌حجر مکی درباره این‎که آل‌محمد‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در تکریم و تعظیم ویژه الهی نسبت به پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم که آیه شریفه صلوات بر آن دلالت دارد، با آن حضرت شریک می‎باشند گفته است: «این که پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در پاسخ سؤال از کیفیت فرستادن صلوات بر آن حضرت فرمود بگویید: «اللهم صل علی محمد و علی آل‌محمد» دلیل روشنی است بر این‎که امر به صلوات بر آل پیامبر در آیه شریفه مقصود بوده است، و صلوات بر آنان جزء مأموربه می‎باشد، و پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آل خود را در مقام خود قرار داده است؛ زیرا مقصود از صلوات بر پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فزونی تعظیم آن حضرت است، و تعظیم آل نیز ناشی از آن می‏باشد. بدین جهت است که هنگامی که آنان را در کساء جای داد گفت: «اللهم إنهم منی و أنا منهم، فاجعل صلواتک و رحمتک و مغفرتک و رضوانک علی و علیهم»: خدایا آنان از من و من از آنان هستم، پس صلوات، رحمت، مغفرت و رضوان خود را بر من و بر آنان قرار بده، مقتضای اجابت این دعای پیامبر آن بود که خداوند آنان را در صلوات ویژه خود بر پیامبر، با آن حضرت همراه ساخت، در این هنگام از مؤمنان خواست که همراه با صلوات بر پیامبر، بر آل او هم صلوات بفرستند، و نیز روایت شده که پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم فرمود بر من صلوات بتراء (بی‌دنباله و ناقص) نفرستید، پرسیدند صلوات بتراء کدام است؟ فرمود: این‌که بگویید: «اللهم صل علی محمد» و توقف کنید، بلکه بگویید: اللهم صل علی محمد وعلی آل‌محمد» (ابن‌حجر هیتمی، 1425ق، 183-184).

▪ افضلیت و عصمت آل پیامبر‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم

 از آن‎چه بیان گردید، افضلیت آل پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر دیگران (غیر از رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ) روشن است؛ زیرا در این‎که پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر دیگر افراد بشر حتی پیامبران الهی برتر است، در میان امت اسلامی اختلافی وجود ندارد، و از آن‎جا که آل پیامبر در صلوات و رحمت خاص الهی (در مقابل صلوات و رحمت عام که عموم مؤمنان راستین را شامل می‎شود) با رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم اشتراک دارند، آنان نیز بر دیگران برتر می‏‎باشند. البته، این مطلب با برتری رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر آنان منافات ندارد، چنان‏که توضیح داده شد.

از سوی دیگر، مهم‎ترین شاخص کمال انسانی، عصمت علمی و عملی است. علم و تقوا در قرآن کریم از شاخص‎های مهم کمال و ملاک برتری به شمار آمده است. آدم‌ علیه‌السلام به دلیل برتری علمی شایسته مقام خلافت الهی در زمین شد، و نیز مسجود فرشتگان قرار گرفت: «وعلّم آدم الأسماء کلّها ثمّ عرضهم على الملائکة فقال أنبئونی بأسماء هؤلاء إن کنتم صادقین» (بقره/31) و علم ویژه‎ای که به پیامبر اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم عطا شده، فضل عظیم الهی نسبت به آن حضرت به شمار آمده است: «وعلّمک ما لم تکن تعلم وکان فضل الله علیک عظیماً» (نساء/113) و درباره جایگاه رفیع تقوا فرموده است: «إن أکرمکم عندالله أتقاکم» (حجرات/13)، و عالی‎ترین درجه تقوا که عبارت است از خویشتن‎داری در برابر تمایلات نفسانی و وسواسه‎های شیطانی عصمت عملی است.

عموم پیامبران الهی از عصمت علمی و عملی برخوردار بوده‎اند، و مقام عصمت پیامبراکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم بر همگان برتری داشته است. مذاهب مختلف اسلامی درباره این‌که پیامبران الهی از مقام عصمت برخوردار بوده‌اند اتفاق نظر دارند، هرچند درباره قلمرو و گستره آن نسبت به قبل از نبوت و صغایر سهوی هم‌داستان نیستند، تنها از حشویه (گروهی از ظاهرگرایان از اهل حدیث) نقل شده که صدور کبایر عمدی از پیامبران را نیز ممکن دانسته‎اند (برای آگاهی از اقوال و آراء متکلمان و مذاهب اسلامی در مسئله عصمت پیامبران ر.ک: ربانی گلپایگانی، 1392، 335- 341)، اما این عقیده‎شان مورد قبول دیگر مذاهب حتی وهابیان نمی‎باشد (ر.ک: ابن‌فوزان، 1420ق، 187-194).

بر این اساس، آل پیامبر که در صلوات و رحمت ویژه الهی نسبت به رسول اکرم‌ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم با آن حضرت اشتراک دارند، و این اشتراک به دلیل برخورداری آنان از کمال انسانی والایی است که از جنس کمالات پیامبرانه می‎باشد، و به حکم این‌که عصمت از مهم‏ترین شاخص‏های کمال پیامرانه است، از ویژگی عصمت علمی و عمل برخوردارند.